Sprawozdanie KRRIO za 2023 rok

Szanowni Państwo,

Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych, na podstawie art. 25a ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1325), przedkłada Sejmowi i Senatowi Rzeczypospolitej Polskiej „Sprawozdanie z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2023 roku”. Sprawozdanie to zostało przyjęte uchwałą Nr 4/2024 Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych z dnia 6 czerwca 2024 r. Jest to już 27. sprawozdanie.

Sprawozdanie składa się z dwóch części. Część pierwsza zawiera informacje o działalności regionalnych izb obrachunkowych w zakresie zapewnienia zgodnego z prawem prowadzenia gospodarki finansowej przez jednostki samorządu terytorialnego i ich związki. Efekt pracy izb w 2023 r. to m.in.:

• 195 643 zbadane uchwały i zarządzenia organów jednostek samorządu terytorialnego i związków komunalnych,
• 15 budżetów ustalonych dla samorządów (dla 14 gmin i jednego miasta na prawach powiatu),
• 22 279 wydanych opinii w sprawach określonych w ustawach, w tym 16 w sprawie uchwały rady gminy o nieudzieleniu absolutorium, z czego osiem pozytywnych, trzy pozytywne z uwagami i pięć negatywnych,
• 929 przeprowadzonych kontroli jednostek samorządu terytorialnego i innych podmiotów, w tym 710 w ramach kontroli kompleksowych,
• 115 676 skontrolowanych sprawozdań z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego,
• 420 rozpatrzone pisma i skargi, w tym 171 dotyczących działalności organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego,
• 73 szkolenia, w których uczestniczyło 7 572 pracowników jednostek samorządu terytorialnego (w formie online oraz w formie wykładów i warsztatów).

Ponadto z inicjatywy Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych izby przeprowadziły jedną kontrolę koordynowaną, której przedmiotem były „Wynagrodzenia w jednostkach samorządu terytorialnego”. Wyniki powyższej kontroli zostaną przedstawione w odrębnym opracowaniu.

W drugiej części Sprawozdania przedstawione zostały informacje dotyczące wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego. Podstawowe dane o budżetach samorządowych w 2023 r. to:

• 362 015 287 tys. zł – dochody ogółem, które w 4,3% pozyskano z UE, tj. 15 620 583 tys. zł,
• 384 955 202 tys. zł – wydatki ogółem, w tym wydatki inwestycyjne – 87 665 316 tys. zł, z czego 22,3%, tj. 19 575 728 tys. zł, ze środków pozyskanych z UE,
• -22 939 915 tys. zł – wynik budżetów – deficyt,
• 102 723 750 tys. zł – zobowiązania ogółem, które w relacji do dochodów stanowiły 28,4%,
• 77 346 965 tys. zł – należności wraz z wybranymi aktywami finansowymi.

Należy podkreślić, że rok 2023 był kolejnym rokiem, w którym procesy związane z planowaniem i wykonywaniem samorządowych budżetów były istotnie zaburzone. Przyczyny tych zaburzeń to nie tylko społeczne i ekonomiczne skutki wojny w Ukrainie, które dotknęły samorządy w postaci kryzysu uchodźczego, kryzysu energetycznego oraz znaczącej inflacji. Równie istotnym problemem było osłabienie, na skutek zmian legislacyjnych, źródeł dochodów własnych samorządów przy jednoczesnej konieczności zapewnienia wzrostu poziomu finansowania zadań publicznych, w szczególności oświatowych. Strona rządowa starała się przeciwdziałać negatywnym skutkom tego zjawiska przekazując samorządom, w kolejnych kwartałach roku budżetowego, dodatkowe środki na zadania bieżące. Podkreślić jednak należy, iż brak wiadomości co do tego czy dodatkowe środki zostaną wyasygnowane i w jakich kwotach ostatecznie trafią do poszczególnych jednostek, drastycznie utrudniał samorządom rzetelne planowanie budżetów i wieloletnich prognoz finansowych, a izbom weryfikację ich realistyczności. Powyższe utrudniało również przeprowadzane przez izby analizy wykonania, czy to pojedynczych budżetów, czy też w przekroju regionalnym i ogólnopolskim.

Sprawozdaniem objęto 2 807 jednostek samorządu terytorialnego, 183 związki jednostek samorządu terytorialnego oraz związek metropolitalny. W Sprawozdaniu wykorzystano dane zgromadzone przez regionalne izby obrachunkowe, a także udostępnione przez Ministerstwo Finansów dane w zakresie sprawozdań budżetowych sporządzanych przez jednostki samorządu terytorialnego w latach 2022 i 2023 (baza na dzień 15 marca br.) oraz przez Główny Urząd Statystyczny w zakresie stanu ludności w jednostkach samorządu terytorialnego na dzień 30 czerwca 2023 r.

Wszystkie zestawienia, tabele i inne dane statystyczne zawarte w Sprawozdaniu są opracowaniem własnym, sporządzonym na podstawie informacji przekazanych przez poszczególne izby. Tabele i graficzna prezentacja danych w odniesieniu do budżetów jednostek samorządu terytorialnego zostały opracowane na podstawie sprawozdań budżetowych tych jednostek.

Sprawozdanie dostępne jest na stronie internetowej Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych www.rio.gov.pl. Istnieje możliwość pobrania wersji pdf Sprawozdania poprzez kod QR umieszczony na okładce.

Wyrażam przekonanie, że Sprawozdanie spełni oczekiwania i będzie pomocne w pracy obu Wysokich Izb, Rządu RP oraz innych organów i instytucji Państwa, a także podmiotów i organizacji samorządowych w podejmowaniu działań na rzecz samorządu terytorialnego. Ufam, że przystępna forma prezentacji danych umożliwi korzystanie z opracowania przedstawicielom mediów oraz wszystkim osobom zainteresowanym funkcjonowaniem samorządu w Polsce.

Składam wyrazy podziękowania dla całego zespołu za przygotowanie tego Sprawozdania.

Damian Grzelka
Przewodniczący KR RIO

Pełny tekst "Sprawozdania z działalności RIO i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2023 r." 

PDFSprawozdanie KRRIO za 2023 rok (61,86MB)

Dodatkowe zestawienia tabelaryczne za 2023 r.:

PDFDodatkowe zestawienia tabelaryczne za 2023 rok (880,04KB)